دغدغه‌های یک خریدار

^{مدتی بود گوشی‌ام کند شده بود و مدام مشکل پیدا می‌کرد. آیفون ۶‌ی است که پنج سال پیش خریده بودم. یکی دو روز است که عملا صفحه لمسی گوشی‌ام از کار افتاده. دیگر چاره‌ای نمانده جز خریدن گوشی جدید. طبعا یکی از انتخاب‌هایم آیفون ۱۱ بود. از رنگ سبزش خوشم آمد. به الف هم که می‌گفت دیگر وقتش شده گوشی جدید بگیرم، گفتم: «پیشنهادی داری؟» گفت: «آیفون، یکی از جدیدهایش را بگیر!» بعدش گفت که خودش هم دارد وسوسه می‌شود یک گوشی جدید بگیرد. سایتی که می‌خواستم از آن خرید کنم را برای برادرم فرستادم و او هم به نظرش مناسب بود. امروز بالاخره داشتم آماده می شدم که سفارش بدهم که یاد حرف م افتادم. م هم‌کلاسی دوران دبستان است که بعد از سالها هم را پیدا کردیم. در مورد بعضی مسایل دنیا و ایران، دیدگاه‌های مشابهی داریم. کلا آدم دغدغه‌مند و بامطالعه‌ای است و همیشه از تبادل نظر با او احساس خوبی دارم. چند ماه پیش سر یک جریانی که من برایش اسکرین شاتی از توئیتر فرستادم، گفت تعجب کرده از اینکه من آیفون دارم. وقتی پرسیدم چرا، دلایل قانع‌کننده‌ای برای پرهیز از خرید محصولات اپل داشت. بهش گفتم در خریدهای آینده حتما این ملاحظات را در نظر خواهم گرفت.}

^{امروز با اینکه داشتم می‌رفتم که سفارش را قطعی کنم و ته دلم می‌خواستم فرار کنم از بر سر دو راهی اخلاقی قرار گرفتن، دیدم بهتر است یک بار دیگر حرف‌های م را بشنوم. م ملاحظات اخلاقی که در مورد اکثر این شرکت‌ها داشت را گفت و نهایتا یک شرکت چینی را پیشنهاد کرد که شاید کمی از بقیه بهتر باشد لاقل به این دلیل که به نظر می‌رسد بیشتر قطعاتش در چین تولید می‌شود و به نظر می‌رسد لااقل حمایت خاصی از اسرائیل نمی‌کند. البته تاکید کرد که این یک تصمیم شخصی است که هر فرد چه شاخصه‌هایی برایش مهم است. واقعیت این است که من هم مثل م نمی‌توانم با این موضوع کنار بیایم که با خرید یک محصول از یک رژیم آپارتاید حمایت کنم، به ویژه که بحث غیرقانونی بودن شهرک سازی در کرانه باختری در همین نظام حقوقی بین‌المللی فعلی پذیرفته شده و مصداقی از نقض کنوانسیون چهارم ژنو در نظر گرفته می‌شود، ولی با این حال جامعه بین‌المللی ناتوان است از اقدام موثر برای جلوگیری از این نقض فاحش حقوق. به علاوه، در بسیاری موارد، سیاست‌های اپل در مقابل ایران و ایرانی‌ها کاملا همسو با سیاست‌های دولت آمریکاست و چرا من ایرانی باید هم‌چنان مشتری این محصول باشم؟}

^{هنوز گوشی را سفارش ندادم ولی احتمالا همان گوشی چینی را بخرم. البته که آن شرکت چینی هم احتمالا در کار اجباری و تخریب محیط زیست، دست‌های آلوده‌ای دارد. امروز به الف گفتم که به دلیل ملاحظات اخلاقی تصمیم‌گیری برایم سخت شده و احتمالا آیفون نمی‌خرم. گفت که خیلی دنبال بحث‌های مربوط به اخلاقیات در تجارت نیست، ولی آن شرکت چینی هم قاعدتا وضعش بهتر نیست در اخلاقیات! گفتم درست می‌گویی ولی بحث انتخاب بین بد و بدتر است. از توضیح بیشتر خودداری کردم. وقتی مسلمان باشی و ایرانی، صحبت از فلسطین آسان نیست. برای بسیاری از آدم‌ها، بحث فلسطین یک بحث سیاسی است که به مذهب گره خورده و انگار ابعاد غیر انسانی قضیه را به عنوان بخشی از واقعیت پذیرفته‌اند. این رویکردی است که البته در بسیاری از غربی‌ها دیده‌ام. می‌گویند نظام دنیا همین است دیگر. البته اینکه بخواهی در تصمیم‌گیری‌هایت و قضاوت‌هایت محاسبه‌هایی غیر از سود و زیان شخصی را وارد کنی، قطعا زندگی را پیچیده‌تر و سخت‌تر می‌کند.}

^{داشتم به م فکر می‌کردم. ما تقریبا همزمان از ایران خارج شدیم. با وجود اختلاف عقایدمان، به وضوح هر دو در تجربه زیسته‌مان سیری را طی کرده‌ایم که ما را نسبت به خیلی از مفاهیم در زندگی غربی منتقد کرده. و این البته به معنای دفاع از آنچه در ایران می‌گذرد نیست. یادم می‌آید در ژانویه تلخ امسال و حادثه ترور و بعد از سرنگون کردن هواپیما، م از معدود کسانی بود که می‌توانستم با او راحت حرف بزنم و از دردی که داشت خفه‌ام می‌کرد بگویم.}

^{یادم می‌آید زمانی بعضی‌ از دوستان و آشنایان به من می‌گفتند تو زیاد فکر می‌کنی، بسه دیگه! قبول دارم که بخشی از فکر کردن‌هایم در مورد امور غیر مهم بوده و هنوز هم هست. اما بالا پایین کردن عواقب هر تصمیمی که آدم می‌گیرد، به نظرم از آن فکر کردن‌هایی است که حتی اکر به نتیجه درست هم نرسد باز بهتر از فکر نکردن است.}